کاملترین مجموعه فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های کوچه بازاری قسمت بیست و یک

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

 
بپا-مواظب باش-متوجه باش

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

از جنس چیزی بودن

 

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

آبِ کبود-آسمان

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد
تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی
خر بی یال و دم-احمق-نادان

خصوصی-مقابل عمومی

ژست-طرز حرکت و رفتار شخص

حقه زدن-فریب دادن

 

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

احدالناس(کسی، فردی)

 
 

جان کلام-اصل مطلب

اُرُسی-کفش

الفرار(گریز، بگریز !)

آتش بی‌باد-ظلم-می

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

دق مرگ-دق کش
بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

 
بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

 

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد
 

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)
پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود
چین خوردن-چروک شدن
آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن
از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن
از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

 

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

 

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

خودشیرینی-خوش رقصی-خود را صمیمی وانمود کردن
از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

آن سفر-آن بار-آن دفعه

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

تمام و کمال-کامل-به تمامی

 
انگشت زدن(انگشت در چیزی فرو بردن، امضاء کردن با اثر انگشت)

چول-بیابان

ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

بِر و بِر نگاه کردن-خیره نگریستن
حق البوق-رشوه

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

خرده خرده-کم کم-رفته رفته
چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

 

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

 

 

چار سر-حرف مفت-متلک

چیز دار-ثروتمند
از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

 

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده
خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

 
بی رگ-بی غیرت-بی حس
بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

بپا-مواظب باش-متوجه باش

دل قرصی-اطمینان

 

پس دوزی-دوختن پشت لباس با دست
از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

آواز دادن(خواستن)

بَزک-آرایش-چسان فسان

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

 

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

پیشنهاد-طرح

درشت-حرف زشت-دشنام

تقاص پس دادن-تاوان پس دادن
به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه

دو دلی-تردید-بی تصمیمی

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

 

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

 
گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

 

چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

چراغ باران-چراغانی

پرداختی-مبلغ داده شده

جز زدن-ناله و زاری کردن

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

ته نشین-رسوب کرده

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

خیکی-آدم چاق و فربه

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

 

خوش لباس-نگا. خوش پوش

تخمش را ملخ خورده-نایاب است
 

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

خیر مقدم-خوش آمد

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن
رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

 

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان
خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

داوطلب-خواستار-نامزد

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته
خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

 
چیلک دان-چینه دان
پینه کردن- پینه بستن

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد
آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

 

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

 

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

پا سوز-عاشق شیفته

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن
اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن
آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن
خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

دو پا-انسان

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند
احتیاطی(نجس، ناپاک)

دست فرمان-مهارت در رانندگی

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

پی پیش-کسی که نوبت دوم بازی مال او است

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

آدم بگو بخند(شیرین‌زبان و بذله‌گو)

دماغ چاقی-احوال پرسی

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن
دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

 

آهو چشم(معشوق، شاهد)
آبِ سیاه(نیمه کوری)

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

 
ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن
روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

در آوردن از خود-دروغ پردازی کردن

 

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن
ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

بالینی-کلینیکی

اُتُل-شکم-اتوموبیل

پول و پله-پول

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

 
جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن
جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
 

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

پینه بسته-دارای پینه-کبره بسته

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن

 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

 

 

تک روی-عمل بدون توجه به جمع

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

تَپوک-ضربه ی دست یا پا
رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی
 

 

 

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

 

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

خندق بلا-شکم
رفیق گرمابه و گلستان-دوست یکدل و صمیمی و وفادار-یار غار

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

 

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

ژل-مایعی برای شکل دادن موی سر

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه
تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

 

 

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

با دست و پا-آدم زرنگ

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

تِر زدن-خراب کردن کار

جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن
دراندشت-وسیع-بی سر و ته

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

 

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)
آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف
تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده
دست اندر کار-دارای سهمی در انجام کاری-مشغول به کار
 

دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی
پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

 

خربان-صاحب خر-خرکچی

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

تنبان درآر-بی حیا-دریده
دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی
خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس
حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

بچگی کردن-بیخردانه
 

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

حالا حالاها-مدت دراز

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

جور-هم طراز-اخت-هم زبان
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

 

پرند-حرف بی هوده

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

تیار کردن-آماده کردن

چینه-دیوار گلی
دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن
خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار
به آب چسیدن-از بین رفتن-نابود شدن-نتیجه نگرفتن

 
اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

چلچلی-دیوانگی-بیعاری

 
راست روده شدن-اسهال گرفتن

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن

بخت، بخت اول-برای هر زنی شوهر اول بهتر است

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

حلال-زن یا شوهر

دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند
چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن
خشت مال-دروغ گو-لاف زن
زهره آب شدن-سخت وحشت کردن-از وحشت به حال مرگ افتادن

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

حاشا کردن-نگا. حاشا زدن
برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک
تو دست و پا ریختن-فراوان بودن-همه جا بودن

 
دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق
 

راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

 

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک