بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 179

 

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

جا رفتن-مغلوب شدن-خود را کنار کشیدن

جا زدن-چیزی بدلی را به جای اصلی قالب کردن-خود را به جای دیگری معرفی کردن

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال
آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

 

 

 

از ران خود کباب خوردن(با سختی چیزی به‌ دست آوردن)

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

داش-لوطی-مشدی

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

 
بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

راحتی-دمپایی

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن
دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن
به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

رنگ آمیزی-آمیختن رنگ های گوناگون به هم

 

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

تریاک مال-کسی که تریاک را برای فروش لوله می کند

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

 

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

دورادور-اطراف-پیرامون-گرداگرد

ژوری-هیئت داوران

 

 

دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی
 

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن
 

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

 

 

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

پا پتی-پا برهنه
چینه کشی-شغل چینه کش

 

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن
آدم دیرجوش(کسی که به سختی با دیگران انس می‌گیرد)

 
خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن
بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

 

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

 

آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

 

امن و امان(بدون بیم و هراس)

خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

حال کردن-لذت بردن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

باردار-آبستن-حامله

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

دور از جناب ب-لانسبت

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن
آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

پول و پله-پول

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

بز دل-ترسو

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی
آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)
جاشو-باربر

خرج برداشتن-پول لازم داشتن

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

چشم دریده-خیره-درآمده

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی
پس نشستن-عقب نشینی کردن

چُغُل-سخن چین

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

دو قلو-دو بچه ی همزاد

خودشیرینی-خوش رقصی-خود را صمیمی وانمود کردن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

 

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

دوبل-دو برابر

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد
حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

خر و پف-نگا. خرناس

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

آشنا روشنا-دوست آشنا
حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

تپل-چاق-گوشت آلود

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

تو بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن
 

 

 

اسم‌ورسم(نام و مقام، شهرت و اعتبار)

 

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

راسته چینی-چیدن ساده و آسان

پیشدستی-بشقاب کوچک-زیر دستی

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن
راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

زنانه-ویژه ی زنان

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا
از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن
 

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است
اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید
آدم ثانی(حضرت نوح)

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

خارشک-مردم آزار-سادیست

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

آرواره‌ی کسی لق بودن-سرنگهدار نبودن-پرچانه بودن

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

چروکیدن-چین دار شدن

 

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار
تپه ماهور-زمین ناهموار
درز را آب دادن-از راه به در شدن

رسانه-وسیله ی ارتباطی

بریز و بپاش-دم و دستگاه-خرج بسیار

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

رگ ترکی-تعصب نژادی

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

دو پولی-کالای بی ارزش

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

 

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

دَدَر-بیرون-کوچه

 

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

 

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

خر زور-نیرومند-پرزور

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

رد پا-جای پا-اثر

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

افتادگی-پریشانی-احتیاج

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

دمرو-کسی که دمر خوابیده

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

به جا آوردن-شناختن

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی

 

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

 

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

زُل زدن-خیره نگاه کردن

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

چشم زاغ-بی شرم

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

چوبک-خرده های چوب که برای شستن لباس به کار می رود

بنا بودن-قرار بودن

پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

رم دادن-رماندن-فراری دادن

جَفت-چوب بست انگور

زانویی-زانو

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

چارخیابان-میدانی که چهار خیابان به آن باز می شوند

زنانه-ویژه ی زنان

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

 

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

جَرّ-کشمکش دعوا

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

 

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

دست پیش-گدا

آشنا روشنا(دوست آشنا)

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

 

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
اوستا چسک-فضول و مزاحم-سرخر

دلسوز-غمخوار
پار-فرسوده و اوراق-مجروح

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

تخم شر-مردم آزار- شرور

 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

خاور زمین-قاره ی آسیا
آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن
این خاکدان-دنیا

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

دیالله-زود باش دیگه !
آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

خرابکار-اخلالگر-تروریست

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار
جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی
رو قوز آمدن-سر لج افتادن
پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

آلکلی-معتاد به الکل

 

راحتی-دمپایی

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)
تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند
آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)
توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

پینه-وصله-پوست سخت شده

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

خلاصه نویسی-کوتاه کردن مطلب

 
دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

دوبل-دو برابر
پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن
ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

رشوه گیر-رشوه خوار

چرب دست-ماهر-زبر دست

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)
پشت هم اندازی-حقه بازی-حیله گری

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

 
بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری