مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه ایرانی قسمت 295

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

چاق کردن-سر حال آوردن-درمان کردن

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک
زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن
آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

رشته فرنگی-ماکارونی

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

خشخاشی-نان خشخاش زده

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

زبیل-آشغال-زباله

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

 

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

 
چاک زدن-نگا. چاک دادن

چراغ باران-چراغانی

 
تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند
چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند
زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن
تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

 

تنبل خان-تن پرور

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

 

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

از تیپ کسی بودن
دلچسب-دلپذیر-مقبول

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

جوغ-جوی آب

حساب کسی پاک بودن-کار کسی خراب و زار بودن
حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن
رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

تو دار-راز نگهدار

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

تنبل خان-تن پرور
جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

 

رشوه گرفتن-رشوه خواری
جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن
رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

اختر شمردن-شب‌بیداری

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

 

حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

پنج تن آل عبا- پنج تن

آبِ خشک(آب بسته)

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

حق التدریس-مزد آموزگار

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن
زیر گرفتن-زیر کردن
دیم کاری-کشاورزی دیم

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

بند آمدن-متوقف شدن

چینی بند-چینی بند زن

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

جنب و جوش-فعالیت-کوشش و تقلا

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

رو آب انداختن-فاش کردن-آشکار کردن

 

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

 

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

دلسوز-غمخوار

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی
تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

 
خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

 

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

دوام آوردن-استقامت کردن

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

خرج تراشی-هزینه درست کردن

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

 
ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

 

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

چِل-خل و دیوانه

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه
دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن

جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

رومیزی-منسوب به میز

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

چوبک-خرده های چوب که برای شستن لباس به کار می رود

رشوه گیر-رشوه خوار

دو جین-دوازده تا

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

 
زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده
آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)
 

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

 
ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

(نزد کسبه) نخستین فروش بامداد

خداپسندانه-مورد پسند خدا

دندان پر کردن-ترمیم دندان آسیب دیده

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

 

امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)
آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

 
بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع
پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

 
پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

اُتُل-شکم-اتوموبیل

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)
اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن
چراغان شدن-جشن گرفتن

 

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن
از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

امن و امان-بدون بیم و هراس

دم بازی-چاپلوسی-تملق

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

حرف شنو-سر به را-مطیع

 

 

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

اینجانب-تعبیر گوینده یا نویسنده از خود

خبرکش-سخن چین

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

 
بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

از ران خود کباب خوردن-با سختی چیزی به‌ دست آوردن

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

پاشنه بخواب-کفش راحتی

ارباب حجت-اهل منطق

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

حق التدریس-مزد آموزگار

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))
خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

پای پس-عوض-تلافی

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

بچه ی-اهل ِ
رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

خاله بی بی-نوعی آش

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

 

پوز زدن-دهان زدن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

رده-حرف زشت یا نامربوط

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

دک و دهن-دک و پوز

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

 

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

اینجانب-تعبیر گوینده یا نویسنده از خود

 

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

 

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

 
حکیم جواب کرده-یتیم

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

 

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

تیغ زدن-باج گرفتن-پول گرفتن و پس ندادن-جیب کسی را خالی کردن

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

دگنگ-چوب-چماق-اعمال زور

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

 

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

جَر-پیچ و خم راه

 

تمام و کمال-کامل-به تمامی

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

 

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

 

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

 

دست نماز-وضو

خدا به دور-پناه بر خدا

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

بند آوردن-متوقف کردن

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

 

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)