خونواده گیاهان Zingiberaceae که زنجبیل هم جزو اوناس شامل سه نوع ادویه س: زردچوبه، هل و زنجبیل. در هند، چین، یونان و مصر باستان ریزوم (ریشه) زنجبیل در طب و آشپزی مصرف زیادی داشته.
نون زنجبیلی، نوشیدنیای جفت و جور شده از زنجبیل و ترشی اون از جمله خوراکیای شناخته شده و مرسومی هستن که الان هم مورد مصرف مردم قرار دارن.
اما زنجبیل، بیشتر از اینکه ادویه و چاشنی غذا به حساب بره، به خاطر داشتن خواص فراوون در درمان بعضی بیماریا کاربرد داره.
زنجبیل از گیاه زرد رنگی که دارای رگه های بنفشه بدست می آید. قسمت مورد استفاده گیاه، در واقع بخش متورم شده ساقه زیرزمینیه که «ریزوم» اسمشه. یعنی در واقع زنجبیل ریشه نیس بلکه یه ریزوم هستش.
امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می شه و نمونه هایی که در کشوری مثل جامائیکا رشد می کنه رو به عنوان بهترین زنجبیل دنیا می شناسن. براساس سنت چینیا، زنجبیل خشک، گرم تر از نمونه تازه اون هستش.
بعضی هم اونو به عنوان داروی جهانی می شناسن چون دارای خواص ضد قارچی و ضد باکتریه و روی دستگاه گوارش اثر آرامش بخش داره.
زنجبیل، بومی جنوب شرقی آسیا، هند و چینه و یکی از ادویه های جدانشدنی در رژیم غذایی مردم این منطقه هستش.
هزاران ساله که مردم آسیای شرقی از زنجبیل به عنوان دارو و ادویه استفاده می کنن.
رمیا اولین بار در اواسط قرن ۱۶ میلادی زنجبیل رو از چین وارد اروپا کردن. در اون زمان، اروپا هر سال بیشتر از ۲ هزار تن زنجبیل رو از هند شرقی وارد می کرد.
الان، بیشترین تجارت زنجبیل به کشورای جامائیکا، هند، فیجی، اندونزی و استرالیا تعلق داره.
زنجبیل به شکلای جور واجور استفاده میشن که بعضی از اونا رو در زیر معرفی کردیم:
- ریشه های به طور کامل تازه. این ریشه ها تازه ترین طعم رو دارن. زنجبیل تازه واسه درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا خوبه.
- زنجبیل خشک شده جهت درمان سرگیجه و تهوع مناسبه.
- پودر زنجبیل: این پودرها از ریشه و ساقه گیاه جفت و جور می شن.
ریزومای تازه و جوون رو پوست کنده، اونا رو خرد می کنن. بعد در شربت قند غلیظ می پزن. در همین زمینه بد نیس بدونین که اگه به اندازه نوک قاشق چایخوری پودر زنجبیل رو تو یه کاسه ماست ترکیب کرده و همراه با غذا بخورین، واین کار رو هر روز تکرار کنین، می تونین از میگرن پیشگیری کنین. - زنجبیل کریستالی شده: این نوع زنجبیل هم در شربت غلیظ قند جوشونده می شن، بعد در برابر هوا اونو خشک کرده و در شکر می غلتانند.
- ترشی زنجبیل: ریزومای زنجبیل رو به صورت ورقه های نازک خرد می کنن. بعد اونا رو درون سرکه می ریزن. این ترشی در کشور ژاپن با نام «گری» شناخته می شه و عموما به همراه سوشی سرو می شه.
ارزش غذایی هر ۱۰ گرم زنجبیل تازه به توضیح زیره:
- ۴٫۶ کالری
- ۰٫۲ گرم پروتئین
- ۰٫۱ گرم چربی
- ۰٫۹ گرم کربوهیدرات
- ۰٫۰ گرم فیبر
امتیازات چای زنجبیل
چای زنجبیل یکی از بهترین گزینه ها در شروع فصل سرما و وقتیه که احساس سرماخوردگی دارین. این چای، عرق‌آوره یعنی بدن شما رو از درون گرم می کنه و باعث عرق کردن می شه.
هم اینکه واسه وقتی که دوست دارین بدنتون گرم شه هم یه نوشیدنی بسیار عالی هستش.
واسه جفت و جور این چای ۲۰ تا ۴۰ گرم زنجبیل تازه رو رنده کرده و درون یه لیوان آب داغ بریزین. یه برش لیموترش و یه قاشق چایخوری عسل به اون اضافه کرده و نوش جون کنین.
تحقیقات علمی
تحقیقات علمی زیادی در مورد خواص و امتیازات زنجبیل صورت پذیرفته س. این گیاه خاصیت ضد التهاب داره و اگه اونو روی پوست بذارین، موجب تحریک جریان خون شده و سوزش رو آرامش میده. از اون جا که موجب شدید شدن تعرق بدن و دفع میکروبا می شه، از زنجبیل واسه درمان آنفولانزا و سرماخوردگی استفاده می شه.
ریزوم زنجبیل شامل مقادیر بسیار خیلی از روغنای بخارشدنیه که خاصیت درمانی دارن.
جا داره اشاره کنیم، یافته های تحقیق های زیاد نشون می دهد که زنجبیل شامل ترکیباتیه که خواص ضدسرطانی دارن. محققان ثابت کرده ان که زنجبیل با سلول های سرطانی تخمدان مقابله می کنه.
هم اینکه، باعث کاهش التهاب های روده می شه.
از زمانای قدیم از زنجبیل واسه درمان دردهای معده و روده استفاده می شد.
این گیاه به عنوان بهترین داروی ضدنفخ شناخته می شه که با دفع گازهای اضافه، به کارکرد بهتر و آرامش دردهای روده و معده می پردازه.
کولیک (گاز معده) و سوء هاضمه رو با مصرف زنجبیل میشه برطرف کرد.
این گیاه هم اینکه واسه کاهش نشونه های سرگیجه، حالت تهوع، دوبینی، استفراغ و عرق سرد بسیار کاربرد داره.
حتی گفته شده واسه برطرف کردن تهوعای بارداری هم موثره.
زنجبیل شامل ماده ضدالتهابی به نام «جینجرول» است و بخاطر این، اشخاصی که به بیماریایی مثل ورم مفاصل یا روماتیسم گرفتار هستن، با مصرف زنجبیل می تونن تا حد زیادی دردهای خود رو کاهش داده و توانائیای حرکتی شون رو بهتر کنن.
«جینجرول» از تشکیل سیتوکینای التهابی (پیام رسانای شیمیایی در سیستم ایمنی بدن) پیشگیری می کنه. خاصیت گرم کنندگی و فعال کنندگی زنجبیل باعث شده تا به عنوان شفابخش خونگی معرفی شه.
هم اینکه بد نیس بدونین که این گیاه واسه درمان کشیدگی عضله، گلودرد، دندون درد و سردرد خوبه. روغن زنجبیل واسه آرامش دردهای به وجود اومده به وسیله کشیدگی ماهیچه آسیب دیده بسیار موثره و به همراه ماساژ، موجب بهبود گردش خون و آرامش درد می شه.
انتخاب زنجبیل سالم و چگونگی نگهداری از اون
زنجبیل تقریبا در همه میوه فروشیا و هایپرمارکتا هست.
یکی از نشونه های زنجبیل رسیده و خوب، پوست سفت و کلفت اون هستش.
زنجبیل تازه رو میشه به مدت سه هفته در یخچال نگهداری کرد.
حتی اگه پوست این گیاه رو گرفته باشین هم باز در این دوره وقتی در یخچال، سالم باقی می مونه.
زنجبیل تازه بخرین چون نسبت به شکلای جور واجور خشک، جینجرول بیشتر و طعم بهتری داره.
واسه انتخاب بهترین گزینه، علاوه بر سفت بودن پوست، توجه کنین که لکه یا چروک هم نداشته باشه و به طور کامل یکدست و سالم به نظر برسه.
نمونه های خشک این گیاه در عطاریا هم به فروش می رسن. واسه نگهداری زنجفیل خشک، اونو درون یه ظرف دربسته و تو یه مکان سرد و خشک بذارین. در این حالت، می تونین تا بیشترین حد ۶ ماه ازش استفاده کنین.
مضرات
تقریبا هیچ ضرری در مورد زنجبیل نوشته نشده. اما به خاطر داشتن اکسالیت، یهتره کسایی که دچار سنگ کلیه هستن از مصرف زیاد اون دوری کنن.
آشپزی با زنجبیل
روش درست کردن حلوای زنجبیلی تبریز
مواد لازم
- ۲ لیوان آرد
- ۱٫۵ لیوان پودر قند
- ۱۰۰ گرم پودر گردو
- ۱۵۰گرم کره
- ۴ قاشق غذاخوری پودر زنجبیل
- ۴ قاشق غذاخوری پودر هل
روش درست کردن
- آرد رو داخل قابلمه ریخته و روی حرارت ملایم، با قاشق چوبی هم بزنین تا بوی خامی اون گرفته شه.
بعد از روی حرارت وردارین و آرد رو الک کنین.
- آرد الک شده رو دوباره درون قابلمه بریزین و کره رو به اون اضافه کنین. اونا رو تا وقتی که کره خوب جذب آرد شه، تفت بدین. بعد قابلمه رو از روی حرارت وردارین و پودر هل، پودر زنجبیل و گردوی پودر شده رو اضافه و مخلوط کنین.
- اجازه بدین مخلوط آرد کمی خنک شه.
بعد پودر قند رو روی اون الک کنین و هم بزنین. مواد رو داخل ظرف یا قالب بریزین و با فشار پشت قاشق یا دست، اونا رو منظم کنین.
- روی حلوا، پودر قند و خلال پسته بپاشید و با چاقو به صورت مربع یا لوزی برش بدین. ظرف حلوا رو چند ساعت در یخچال بذارین تا حلوا سرد و سفت شه.
بعد همراه با چای سرو کنین.